با سلام و احترام

کتیبه های سردر مسجد جامع یزد چه میزان اصالت تاریخی دارند و به کدام دوره های تاریخی مربوط میشوند؟

بر سردر شرقی مسجد جامع یزد، تاریخ‌های ۸۱۹، ۸۶۱، و ۸۹۱ آمده است. دو کتیبه مورخ ۱۳۶۵ و ۱۳۷۰ نیز بر این سردر قرار دارد که خبر از مرمت بخش‌هایی از سردر را می‌دهد. در وضع موجود بدنهٔ سردر تزیینات کاملی دربردارد، اما در عکس‌های تاریخی از این سردر می‌بینیم که وضعیت سردر بسیار متفاوت است. برای نمونه، در عکس‌های رابرت بایرون که در سال‌های ۱۹۳۳ و ۱۹۳۴م به ایران سفر کرده و عکس‌های خود را برداشته بوده است، دیده می‌شود که سطح دیوار خارجی سردر به جز گستره‌های بسیار کوچکی فاقد کاشی است. حتی ازاره‌های پایین این سردر که حاوی کتیبه‌هایی است و مورد توجه گردشگران و محققان،‌ به‌عنوان نمونه‌ای از کاشی‌کاری‌های سدهٔ نهم است، در تاریخ برداشت عکس بایرون، جود نداشته است و قاب آن حاوی آجرکاری بوده است.

به این ترتیب بخش زیادی از کاشی‌کاری دیوار خارجی سردر مسجد جامع یزد حاصل مرمت‌های معاصر است. جا دارد در پژوهش‌هایی به طور دقیق وضع موجود سردر با وضعیت آن در عکس‌های تاریخی مقایسه شود تا به‌طور دقیق روشن شود که کدامیک از قاب‌های سردر - شامل نقش گیاهی یا کتیبه - اصیل بوده و کدامیک به‌تازگی طراحی و اجرا شده است.

بزرگنمایی عکس‌های بایرون (لینک هر برگه در منابعِ این گفت‌و‌گو آمده است):

بزرگنمایی عکس بایرون بر برگه به شمارهٔ CON_B02483_F011_03 محفوظ در مؤسسهٔ هنر کرتلد، برداشتهٔ ۳۴ - ۱۹۳۳؛ Byron 1933-34.

بزرگنمایی عکس بایرون بر برگه به شمارهٔ CON_B02483_F011_04 محفوظ در مؤسسهٔ هنر کرتلد، برداشتهٔ ۳۴ - ۱۹۳۳؛ Byron 1933-34.